Vì sao doanh nghiệp thiếu lao động?

Từ đầu năm đến nay, nhiều doanh nghiệp (DN) trên địa bàn Đồng Nai vẫn thiếu lao động sản xuất mặc dù liên tục đăng thông báo tuyển dụng. Theo các DN, một trong những nguyên nhân thiếu nguồn lực sản xuất là do người lao động (NLĐ) nghỉ việc rút bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần ngày càng tăng.

Luật sư Vũ Ngọc Hà, Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật Công đoàn (Liên đoàn Lao động tỉnh), tuyên truyền Luật Bảo hiểm xã hội, pháp luật lao động cho công nhân lao động. Ảnh: L.Mai

Đặc biệt, nhiều lao động có thâm niên trên 10 năm xin nghỉ việc để hưởng BHXH đang khiến DN gặp khó khăn trong sản xuất, vì thiếu lao động có tay nghề.

* DN chật vật khi giảm nguồn lực có tay nghề

Theo các DN, Dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) đang trong thời điểm lấy ý kiến, chưa được thông qua; nhưng khi công nhân nghe thông tin từ năm 2025, NLĐ chỉ còn được rút 50% BHXH một lần đã viết đơn xin nghỉ việc. Việc này gây ảnh hưởng đến ổn định sản xuất của DN khi nguồn lực không đảm bảo. Trong khi NLĐ liên tục làm đơn nghỉ việc để hưởng BHXH một lần thì các DN lại “chật vật” tìm lao động mới thay thế.

Đại diện Công ty TNHH BL Leatherbank - chi nhánh thành phố Long Khánh cho biết, thời gian qua, mặc dù Công đoàn và công ty thường xuyên phổ biến về Luật BHXH, tuyên truyền các chính sách có lợi cho NLĐ nhưng vì nhiều thông tin trái chiều về các phương án rút BHXH đã tác động rất lớn đến tâm lý NLĐ, thậm chí có công nhân chưa tìm hiểu kỹ đã làm đơn xin nghỉ việc để hưởng BHXH một lần. Điều này khiến DN lo lắng sẽ có biến động lao động, trong khi số lao động tuyển mới vào không đáp ứng nhu cầu sản xuất.

DN này đang có nhu cầu tuyển hơn 100 lao động để thay thế cho số lao động đã nghỉ việc trong quý I-2024. Công ty đang đẩy mạnh tuyên truyền và thực hiện các chính sách để giữ chân lao động có tay nghề, hạn chế lao động nghỉ việc để rút BHXH một lần.

Tương tự, tại Công ty TNHH Pousung Việt Nam (huyện Trảng Bom), ngay từ khi Dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) vừa được đưa ra lấy ý kiến, nhiều NLĐ đã lần lượt làm đơn xin nghỉ việc để rút BHXH.

Giám đốc Nhân sự Công ty TNHH Pousung Việt Nam Nguyễn Thị Phương Tiên cho hay, từ năm 2023 đến nay, nhiều lao động khi nghe thông tin giảm năm đóng BHXH xuống còn 15 năm đã có ý định nghỉ việc sớm để rút BHXH một lần, nhất là những lao động đã có 14 năm đóng BHXH. Đây cũng là tổn thất lớn của nhà máy khi DN vẫn nỗ lực giữ chân lao động để đảm bảo sản xuất. Thời gian qua, DN và Công đoàn đẩy mạnh tuyên truyền cho NLĐ biết thông tin trên là chưa chính thức để họ tập trung làm việc.

Tình trạng trên cũng đang diễn ra tại DN đông lao động. Nhiều công nhân có thâm niên từ 10 năm trở lên đã làm đơn xin nghỉ việc, điều này khiến DN vừa hụt hẫng, vừa tiếc nuối cho những lao động có tay nghề.

Theo các DN, trong thời gian phục hồi đơn hàng, việc thiếu lao động có tay nghề sẽ tác động khá lớn đến tình hình sản xuất các đơn hàng đã ký. Mặc dù Công đoàn và DN có tuyên truyền Luật BHXH (sửa đổi) mới chỉ là dự thảo, đang lấy ý kiến rộng rãi các tầng lớp nhân dân, chưa được thông qua nhưng NLĐ vẫn nghỉ việc để rút BHXH một lần khiến DN mất đi đội ngũ lao động có tay nghề.

* Khó khăn giữ chân lao động

Tham gia BHXH hơn 10 năm, chị Nguyễn Thị Lan, công nhân sản xuất gỗ tại phường Tam Phước (thành phố Biên Hòa), cho biết lâu nay nghe đồng nghiệp bàn luận nhiều về việc để qua năm 2025, khi Luật BHXH thay đổi, công nhân không rút được BHXH một lần. Lo sợ mất quyền lợi nên chị Lan cũng liều theo đồng nghiệp nộp đơn xin nghỉ việc để nhận tiền BHXH.

Còn chị Trần Tú Trinh, công nhân may ở Khu công nghiệp Amata, tính toán nghỉ việc để rút toàn bộ tiền đã đóng BHXH. Theo chị Trinh, trong công ty chị hầu hết các lao động đều rút BHXH một lần từ sớm, bởi theo quy định mới, nữ đủ 60 tuổi mới được nghỉ hưu, khi đó sổ BHXH mới có tác dụng. Tuy nhiên, đối với ngành may, ngoài 40 tuổi công ty đã tìm cách cho công nhân nghỉ việc vì tay nghề yếu, mắt kém.

 “Chúng tôi không chờ được đến lúc đó, chưa kể những rủi ro bệnh tật trước tuổi hưu. Nếu không rút một lần, công nhân sẽ khó khăn nếu không có tiền tích lũy” - chị Trinh nói.

Chị Nguyễn Thị Thúy, nhân viên nhân sự tại một DN chuyên về may mặc tại thành phố Biên Hòa, cho hay tình trạng NLĐ nghỉ việc nhiều sẽ khiến hoạt động sản xuất bị xáo trộn, DN có nguy cơ thiếu hụt nhân sự, thậm chí tốn công sức, chi phí đến các tỉnh khác tuyển lao động bổ sung cho số lao động nghỉ việc.

Cũng theo chị Thúy, hiện phần lớn NLĐ chọn rút BHXH một lần là những người có thâm niên làm việc trên 10 năm, đủ điều kiện để hưởng bảo hiểm thất nghiệp từ 10-12 tháng và sống nhờ vào khoản tiền này. Đồng thời, NLĐ làm tạm một công việc tự do khác để có thêm thu nhập trong khoảng thời gian chờ rút BHXH một lần. Do đó, nhiều người sẵn sàng bỏ công việc ổn định để rút BHXH rồi bắt đầu làm lại.

Tại các hội nghị góp ý về dự thảo sửa đổi Luật BHXH, nhiều cán bộ Công đoàn cho rằng, hạ năm đóng BHXH xuống 15 năm, nhiều công nhân làm 14 năm sẽ nghỉ việc để nhận trợ cấp một lần do pháp luật không hạn chế rút BHXH một lần. Việc này gây xáo trộn lớn trong lực lượng lao động tại DN khi chu kỳ nghỉ sẽ ngắn lại. Để giữ chân công nhân, các cấp Công đoàn nhiều lần tuyên truyền mặt lợi, hại của việc rút BHXH một lần. Tuy nhiên, dù tuyên truyền nhiều, không ít công nhân vẫn nghỉ việc để rút bảo hiểm.

Các cán bộ Công đoàn cho rằng, để NLĐ không nghĩ đến việc rút BHXH một lần, ngoài vấn đề việc làm bền vững với thu nhập đủ sống, còn phải xây dựng chế độ hưu trí sao cho hấp dẫn. Mặt khác, dù bảo hiểm thất nghiệp có tính chất chia sẻ thì nên chăng tính toán bổ sung một khoản trợ cấp một lần cho NLĐ có quá trình đóng kéo dài đến lúc nghỉ hưu. Ngoài ra, ngành BHXH tăng cường công tác truyền thông để NLĐ hiểu rõ, đầy đủ, chính xác về vai trò, ý nghĩa của BHXH.

Lan Mai